آلودگی محیط زیست یک پدیده ای است که سالیان درازی زندگی انسان ها را تحت تاثیر قرار داده است. در واقع می توان این پدیده را به عنوان بزرگترین تهدید برای سلامت، رفاه بشر و یکی از اصلی ترین دلایل مرگ و میر موجودات و بیماری ها دانست. درصد آلودگی محیط زیست طی دهه های گذشته در اثر فعالیت های انسانی افزایش یافته است و برخی سهل انگاری ها و بی احتیاطی ها موجب آلوده شدن و آسیب دیدن محیط زیست شده است و آلودگی محیطی بر حیات موجودات تاثیرات مخربی می گذارد. موادی که در حالت های مایع، جامد و گاز باعث آلودگی محیط زیست می شوند با عنوان "آلاینده" شناخته می شوند. آلاینده ها معمولا در اثر فعالیت های انسانی یا طی فرایند و اتفاقات طبیعی تولید می شوند، برخی از آلاینده به سرعت در طبیعت تجزیه می شوند اما برخی دیگر مانند مواد پلاستیکی سال ها در طبیعت باقی می مانند. این آلاینده توسط انسان ها یا توسط باد و آب به جاهای مختلف منتقل می شوند و منجر به آلودگی مکان ها و محیط های مختلف می شوند. برای مثال در اثر آلودگی خاک، حاصلخیزی آن از بین رفته و موجب کاهش کیفی و کمی تولید محصولات کشاورزی می شود. همچنین در اثر آلودگی هوا، زمینه مناسب برای بسیاری از بیماری های تنفسی فراهم می شود. سالانه افراد زیادی تحت تاثیر اثرات مستقیم و غیرمستقیم آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. از انواع آلودگی های محیط زیست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آلودگی خاک
نفتالین، فنالن و فلزاتی همچون سرب و جیوه با وارد شدن به خاک موجب آلودگی و سمی شدن آن می شوند. این مواد در منابع مختلفی مانند معدن، کشاورزی و زباله های الکترونیکی پزشکی وجود دارند. قرار گرفتن در معرض خاک های آلوده موجب ابتلا به انواع سرطان و بیماری های قلبی و عروقی می شود.
آلودگی رادیواکتیو
آلودگی رادیواکتیو که به عنوان یکی از خطرناک ترین آلودگی ها محسوب می شود، باعث تغییر در منابع اصلی حیات (آب، خاک و هوا) می شود. منشا تولید این نوع آلودگی دفع زباله های هسته ای است. قرار گرفتن در معرض آلودگی رادیواکتیو می تواند سبب سرطان پوست و خون، ناباروری، نقایض مادرزادی و نابینایی شود.
آلودگی هوا
جو کره زمین از تعدادی گاز با درصدهای معین پر شده است. در اثر فرایندهای طبیعی و فعالیت های انسانی، در ترکیبات این گاز ها تغییراتی به وجود می آید که می تواند برای سلامت موجودات زنده خطر آفرین باشد. یکی از بارزترین اتفاقات افزایش گرمای زمین است. در نتیجه بهم خوردن تعادل ترکیب گازها پدیده ای با عنوان "گرمایش جهانی" به وجود آمده است. از جمله موارد آلوده کننده هوا می توان به خودروها، کارخانه ها، سوخت های فسیلی و فعالیت های غیراستاندارد کشاورزی اشاره کرد.
آلودگی صوتی
از وسایل نقلیه، ماشین آلات صنعتی، بلندگوها، ترقه و هواپیما می توان به عنوان عوامل ایجاد آلودگی هوا نام برد. آلودگی صوتی توانایی شنوایی انسان را تا 20 درصد کاهش می دهد. همچنین این نوع آلودگی باعث ناشنوایی در افراد مسن، سردرد، استرس، فشار خون بالا و اختلال خواب نیز می شود.
آلودگی آب
با ورود حجم زیادی از فاضلاب ها، پساب های خانگی، مواد شوینده، فلزات سمی، مواد رادیواکتیو و پساب های صنعتی و کشاورزی به بستر رودخانه ها آلودگی آب ها رخ می دهد. جنگل زدایی، رواناب های کشاورزی، شهرنشینی و استفاده از مواد شونده از اصلی ترین و مهم ترین دلایل آلودگی آب ها هستند و در اثر این آلودگی زندگی بسیاری از آبزیان تحت تاثیر قرار می گیرد و حتی در مواردی موجب انقراض گونه های آبزی می شود.
راه های پیشگیری از آلودگی محیط زیست
با مدیریت صحیح زباله و توسعه شیمی سبز می توانیم آلودگی محیط زیست را کنترل کنیم. خیلی از مسائل بروز آلودگی به خاطر وجود صنایع بزرگ است و ما می توانیم با انجام کارهای کوچک با آن مقابله کنیم:
- استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای خودروهای شخصی
- استفاده از انرژی های پاک همچون انرژی بادی و خورشیدی در صنعت و کارخانه ها
- کاشت درختان علاوه بر کمک به پاکیزگی هوا، در کاهش گازهای گلخانه ای و جلوگیری از افزایش دمای کره زمین موثر است.
- استفاده کمتر از موادی که سال ها در طبیعت باقی می مانند و دیرتر تجزیه می شوند مانند پلاستیک